Το παρασκήνιο της αλλαγής

Πώς έφυγε ο Παπανδρέου, πώς συμφώνησε ο Σαμαράς, πώς φθάσαμε στον Παπαδήμο

Την περασµένη Κυριακή ο κ. Λ. Παπαδήµος ετοιµαζόταν, όπως είχε προγραµµατίσει, να αναχωρήσει από τη Βοστώνη µε προορισµό την Ευρώπη. Ενα τηλεφώνηµα από το γραφείο του κ. Γ. Παπανδρέου τον έκανε να αλλάξει το εισιτήριό του. «Σε παρακαλούµε να έχεις το τηλέφωνό σου ανοιχτό τις επόµενες ώρες» του είπαν. Επειτα από λίγο τον κάλεσαν να έρθει στην Αθήνα, στην οποία προσγειώθηκε δεκαοκτώ ώρες µετά την απόφαση των κκ. Γ. Παπανδρέου και Αντ. Σαµαρά να προχωρήσουν στον σχηµατισµό κυβέρνησης συνεργασίας. «∆εν ήρθα αυτόκλητος στην Ελλάδα» εξηγούσε τις τρεις ηµέρες της δυστοκίας και των παρασκηνιακών µεθοδεύσεων, µε τις συνεχείς ανατροπές, τις συγκρούσεις και τα τελεσίγραφα από το εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ και της Ν∆, αλλά και από την πλευρά των δανειστών.

Την περασµένη Πέµπτη ένδεκα ηµέρες µετά την ατυχή εξαγγελία του δηµοψηφίσµατος στις 31 Οκτωβρίου, το κλίµα που διαµορφώθηκε στην κοινή γνώµη υπέρ της επιλογής ενός πρωθυπουργού µε τα εχέγγυα του κ. Παπαδήµου, σε συνδυασµό µε τους ατυχείς χειρισµούς των κκ. Παπανδρέου και Σαµαρά, θρυµµάτισε τα κοµµατικά τείχη. Ο νέος Πρωθυπουργός έλαβε την εντολή σχηµατισµού κυβέρνησης την Πέµπτη το µεσηµέρι έπειτα από µακρές και δύσκολες διαπραγµατεύσεις και η πρώτη του δήλωση ήταν µία έκκληση για «ενότητα, συνεννόηση και σύνεση». Από την περασµένη Κυριακή και ολόκληρη την προηγούµενη εβδοµάδα εξελίχθηκαν γνωστά γεγονότα και άγνωστα παρασκήνια, τα οποία καταγράφει σήµερα «Το Βήµα». Στην πρώτη συνάντηση των δύο αρχηγών, τη ∆ευτέρα, συζητήθηκαν δύο ονόµατα, των κκ. Λ. Παπαδήµου και Στ. ∆ήµα.

Σαμαράς: «Οχι τραπεζίτη»

Συνεργάτες του κ. Παπανδρέου λένε ότι ο αρχηγός της Ν∆ απάντησε ότι δεν θέλει σε αυτή τη φάση να επιλέξει τραπεζίτη και ο ίδιος δεν επέµεινε. Η υποψηφιότητα του κ. ∆ήµα προς το παρόν χάνεται στο µυστήριο. Αλλες πηγές, από την πλευρά της Ν∆, αναφέρουν ότι στη συνάντηση αυτή ειπώθηκαν για πρώτη φορά και τα ονόµατα των κ. Φ. Πετσάλνικου και Απ. Κακλαµάνη. Η πλευρά του κ. Σαµαρά, πάντως, επέµεινε ως το τέλος ότι ουδέποτε δέχτηκε πρόταση για τον κ. Παπαδήµο από το ΠΑΣΟΚ, για τον οποίο δεν είχε καµία αντίρρηση να αναλάβει την πρωθυπουργία. 

Τις επόµενες ηµέρες η ελληνική κοινή γνώµη, µαζί µε όλον τον πλανήτη, παρακολουθούσε µια πρωτοφανή διαδικασία, κατά την οποία και οι δύο πλευρές έθεταν συνεχώς προσκόµµατα στη συνεργασία, και τα ονόµατα των υποψηφίων πρωθυπουργών καίγονταν σαν προσανάµµατα στη φωτιά των κοµµατικών µεθοδεύσεων. «Αυτοί έκαναν τον Παπαδήµο... κόµµα!» σχολίαζαν πολιτικοί παράγοντες, παρακολουθώντας την πρωτοφανή διαδικασία που επέλεξαν οι κκ. Παπανδρέου και Σαµαράς. Εκ των υστέρων λέχθηκε ότι ο κ. Νικ. ∆ιαµαντούρος έθεσε όρους οι οποίοι ήταν ασύµβατοι µε τον σχηµατισµό κυβέρνησης εθνικής ενότητας, ο κ. Π. Ρουµελιώτης «κάηκε» εξαιτίας της πρότασης για παραποµπή του στο Ειδικό ∆ικαστήριο για το σκάνδαλο Κοσκωτά, ο κ. Β. Σκουρής αρνήθηκε την πρόταση και η υποψηφιότητα του κ. Ι. Κουκιάδη «περπάτησε» µέχρι το καφενείο της Βουλής. Οι βουλευτές του ΠΑΣΟΚ ξεσηκώθηκαν και απαίτησαν να σταµατήσει το παζάρι µε τους καθηγητές και να δοθεί πολιτική λύση.

Το σχέδιο Κακλαμάνη

Στο µεταξύ, πίσω από τις τηλεοπτικές κάµερες συνέβαιναν άλλα γεγονότα. Ο κ. Κακλαµάνης, έχοντας λάβει µια κατ’ αρχήν συναίνεση από τους δύο αρχηγούς, επισκέφθηκε την Τρίτη το µεσηµέρι τον κ. Σαµαρά. Το ραντεβού κρατήθηκε µυστικό και σύµφωνα µε πληροφορίες πραγµατοποιήθηκε στο πατρικό σπίτι του αρχηγού της Ν∆ στην οδό Μουρούζη. 

Ο κ. Κακλαµάνης βγήκε από το γραφείο του στη Βουλή κρατώντας το βιβλιάριο υγείας του και για να αποφύγει τους δηµοσιογράφους είπε ότι είχε προγραµµατισµένες ιατρικές εξετάσεις. Την ίδια ώρα, ο κ. Σαµαράς έβγαινε σχεδόν τρέχοντας από το δικό του γραφείο στον τρίτο όροφο της Συγγρού, προκαλώντας έκπληξη και απορίες σε όσους βρίσκονταν εκείνη την ώρα στο κτίριο, κατευθυνόµενος προς άγνωστο προορισµό. 

Ο εμφύλιος στη Συγγρού

Λίγο νωρίτερα, είχε αντιµετωπίσει το ξέσπασµα των στενών του συνεργατών σχετικά µε το αν θα έπρεπε να υποχωρήσει το κόµµα στο θέµα της συµµετοχής πολιτικών προσώπων στην κυβέρνηση. Οι τοίχοι του γραφείου του δεν µπόρεσαν να καταπνίξουν τη φωνή που ακούστηκε µέχρι τον διάδροµο: «Τι είναι αυτά που κάνετε! Καταστρέφετε τον πρόεδρο!». Η φωνή δεν ταυτίστηκε µε πρόσωπο, στη σύσκεψη αυτή όµως συµµετείχαν οι κκ. Χρ. Λαζαρίδης , Κ. Αρβανιτόπουλος, ∆. Σταµάτης και Γ. Μουρούτης. Κάποιοι έλεγαν ότι παραβρισκόταν και ο κ. Φ. Κρανιδιώτης, ο ίδιος όµως µόλις πληροφορήθηκε τι συνέβη φρόντισε να κρατήσει αποστάσεις: «Ευ τυχώς που δεν ήµουν µπροστά!». Αν ήταν θα έβλεπε τα φύλλα στα οποία ήταν τυπωµένο το non paper που εξηγούσε στα στελέχη του κόµµατος ότι η συµµετοχή της ΝΔ στην κυβέρνηση δεν είναι συγκυβέρνηση να φεύγουν από τα χέρια των εκνευρισµένων συνοµιλητών και να πετάνε στον αέρα. «Αν ήµασταν στη Ρηγίλλης θα είχαµε γίνει ρεζίλι σε όλο το οικοδοµικό τετράγωνο» σχολίαζε ένας από τους συµµετέχοντες, ενώ ο κ. Ι. Μανώλης που είχε αντιδράσει δηµόσια στη «γραµµή» της συναίνεσης διατυµπάνιζε τις απόψεις του στους διαδρόµους του κόµµατος, προκαλώντας: «Ας µε διαγράψουν!». Η συνάντηση των κκ. Σαµαρά και Κακλαµάνη, για την οποία ήταν ενήµεροι οι κκ. Παπανδρέου και Βενιζέλος, οδηγήθηκε σε ναυάγιο. Ο πρώην πρόεδρος της Βουλής επέµενε να έχει µεγαλύτερη συµµετοχή η ΝΔ στη νέα κυβέρνηση και να δεσµευτεί ότι θα συνέβαλλε ουσιαστικά στην προσπάθεια, αλλά ο πρόεδρος της ΝΔ δεν ήταν έτοιµος να συµφωνήσει σε κάτι τέτοιο. 

Στο µεταξύ, τηλεφώνηµα δέχτηκε και ο κ. Γ. Σουφλιάς από τους συνεργάτες του κ. Παπανδρέου, αλλά και από τον κ. Γ. Καρατζαφέρη, προκειµένου να βολιδοσκοπηθεί η διάθεσή του για τη θέση του πρωθυπουργού. Η υποψηφιότητα αυτή έβρισκε στήριξη και από βουλευτές της ΝΔ και της Δηµοκρατικής Συµµαχίας, όµως ο πρώην υπουργός αρνήθηκε επικαλούµενος προσωπικούς λόγους.

Η ημέρα της κρίσεως

Η Τετάρτη αποδείχτηκε η ηµέρα της κρίσεως. Από το µεσηµέρι, οπότε άρχισε να διαδίδεται το όνοµα του κ. Πετσάλνικου, το ΠΑΣΟΚ ξεσηκώθηκε. Αλλά και στη ΝΔ βουλευτές «επαναστάτησαν» και διαµαρτυρήθηκαν στον Γραµµατέα της ΚΟ κ. Κ. Τασούλα , ενώ η οµάδα των «πέντε» ( Κυρ. Μητσοτάκης, Αρ. Σπηλιωτόπουλος, Κ. Χατζηδάκης, Μιλτ. Βαρβιτσιώτη , Ευ. Αντώναρος ) άσκησε πίεση να συµµετάσχει το κόµµα µε κοινοβουλευτικά στελέχη. «Δεν χρειαζόµαστε µαριονέτα! Αν είναι να καταλήξουµε σε τέτοια λύση γιατί δεν στηρίζαµε τον Παπανδρέου;» έλεγαν. Στον αντίποδα, µία άλλη οµάδα 30 «γαλάζιων» βουλευτών ετοίµαζε επιστολή µε την οποία θα ζητούσαν να µη συµµετάσχει η ΝΔ µε πολιτικά πρόσωπα στην κυβέρνηση. Η «κυβέρνηση Πετσάλνικου» έζησε περίπου δύο ώρες. Τα κοµµατικά γραφεία στην Ιπποκράτους κατακλύστηκαν από τηλεφωνήµατα αγανάκτησης: «Ντροπή! Είναι απαράδεκτο», «Καλή τύχη από ©δώ και πέρα. Εµείς φεύγουµε» , «Τι είναι αυτά που κάνετε; Ποιοι αποφασίζουν για τις τύχες µας;». 

Στην Κοινοβουλευτική Οµάδα του ΠΑΣΟΚ οι αντιδράσεις προήλθαν για πρώτη φορά από την «προεδρική» πτέρυγα και η βιαιότητα τους αιφνιδίασε. Το κίνηµα κατά της υποψηφιότητας Πετσάλνικου ξεκίνησε από το εντευκτήριο της Βουλής όπου µια οµάδα 50 - 60 «παπανδρεϊκών» βουλευτών έστειλε αντιπροσωπεία κατ’ αρχήν στον Γραµµατέα της ΚΟ κ. Β. Εξαρχο, ζητώντας µια πολιτική λύση και εκφράζοντας την προτίµησή τους στην υποψηφιότητα Βενιζέλου. Μάλιστα ενηµέρωσαν ότι θα στείλουν εκπροσώπους και στον αντιπρόεδρο και υπουργό Οικονοµικών, µε επικεφαλής τους κκ. Ι. Αµοιρίδη και Αθ. Οικονόµου. 

 Η στρατηγική Βενιζέλου

Ο κ. Βενιζέλος, ο οποίος είχε λίγο νωρίτερα µια πολύ έντονη συνοµιλία µε τον κ. Παπανδρέου που τον ενηµέρωσε για την επιλογή του κ. Πετσάλνικου («Τι είναι αυτά; Αυτά είναι λάθη!» ακούστηκε να φωνάζει), δεν τους ενθάρρυνε. «Δεν είναι ώρα για τέτοια. Πρέπει να δούµε το συµφέρον της χώρας» φέρεται να τους είπε. Ο κ. Βενιζέλος, όπως και άλλα κορυφαία στελέχη του ΠΑΣΟΚ, προτιµούσαν να προηγηθεί κάθαρση µέσω της ΚΟ στο πασοκικό δράµα, προτού συνοµιλήσουν οι αρχηγοί. Ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονοµικών λέγεται ότι είχε χαράξει µια στρατηγική που οδηγούσε στην πρωθυπουργία, η οποία όµως δεν ευοδώθηκε. Ο ίδιος διαψεύδει ότι επιχείρησε να εµποδίσει την υποψηφιότητα του κ. Παπαδήµου, αν και χρεώθηκε τις προτάσεις για τους κκ. 

Σκουρή και Κουκιάδη, παρατηρώντας ότι τις επαφές τις έκανε προσωπικώς ο κ. Παπανδρέου. 

Στο Μέγαρο Μαξίµου ο κ. Παπανδρέου πληροφορήθηκε τις αντιδράσεις και επικοινώνησε µε τον κ. Σαµαρά για να του προτείνει να επιλέξουν ή τον κ. Παπαδήµο ή τον κ. Βενιζέλο. Εκείνος, σύµφωνα µε συνεργάτες του κ. Παπανδρέου, απάντησε ξανά «όχι» και στα δύο ονόµατα. «Τότε πάµε µε Πετσάλνικο» φέρεται να είπε ο κ. Παπανδρέου. Ο κ. Σαµαράς πάντως δήλωσε δηµοσίως ότι ο ίδιος δεν είχε ποτέ πρόβληµα µε κανένα πρόσωπο και ότι περίµενε τον Πρωθυπουργό να αποφασίσει. 

Το τελεσίγραφο των υπουργών

Λίγο πριν από το διάγγελµα του Πρωθυπουργού, υπήρξε κύκλος τηλεφωνηµάτων µεταξύ των κκ. Ευ. Βενιζέλου, Κ. Σκανδαλίδη, ∆. Ρέππα, Α. Λοβέρδου , της κυρίας Αννας ∆ιαµαντοπούλου κ.ά. Οι υπουργοί συντόνισαν τη στάση τους και επικοινώνησαν µε τον Πρωθυπουργό, θέτοντάς του σχεδόν µε τη µορφή τελεσιγράφου το αίτηµα να αντικατασταθεί ο κ. Πετσάλνικος µε τον κ. Βενιζέλο. Σύµφωνα µε ασφαλείς πληροφορίες, ο κ. Παπανδρέου που µόλις λίγα λεπτά νωρίτερα είχε µιλήσει για µια επιλογή «ιδιαιτέρως θεσµική», πήγαινε στο Προεδρικό Μέγαρο την Τετάρτη το βράδυ µε πρόταση για τον κ. Βενιζέλο ή για τον κ. Παπαδήµο, τους οποίους είχε απορρίψει ο κ. Σαµαράς, που την τελευταία στιγµή άλλαξε γνώµη και µετέδωσε ότι δεν είχε πρόβληµα µε κανένα πρόσωπο. 

Οµως η αντίδραση του κ. Καρατζαφέρη, ο οποίος αποχώρησε από τη συζήτηση λέγοντας ότι θα επιστρέψει µόνο µε υποψήφιο πρωθυπουργό τον κ. Παπαδήµο, εναρµονίστηκε µε την επιθυµία της κοινής γνώµης και έγειρε την πλάστιγγα υπέρ του πρώην αντιπροέδρου της ΕΚΤ. Τα αρ χηγικά συστήµατα του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ όµως δεν είχαν πει την τελευταία τους λέξη, ακόµα και όταν οι κκ. Παπανδρέου και Σαµαράς συµφώνησαν στο όνοµα του κ. Παπαδήµου, οι «διαρροές» από το Μέγαρο Μαξίµου για τους όρους που έθετε ο υποψήφιος πρωθυπουργός ερµηνεύτηκαν ως µεθόδευση για να σαµποταριστεί η συµφωνία. Τα αισθήµατα του «παπανδρεϊκού» κύκλου εκφράστηκαν χωρίς περιστροφές σε σύσκεψη σχεδόν είκοσι βουλευτών που συγκάλεσε ο κ. Χ. Καστανίδης, µαχητικός υπέρµαχος του δηµοψηφίσµατος, για να τους πει ότι ο κ. Παπαδήµος είναι άνθρωπος των τραπεζών, ότι τον επέβαλαν τα συµφέροντα και ότι πρέπει στο εξής να συνταχθούν στο πλευρό του κ. Παπανδρέου

Η επιλογή Πετσάλνικου

Η επίσηµη εξήγηση για τον «µοιραίο αυτοπυροβολισµό» του κ. Παπανδρέου, όπως χαρακτηρίζουν τα «παπανδρεϊκά» στελέχη την επιλογή Πετσάλνικου, είναι ότι προέκυψε την Τετάρτη το µεσηµέρι ως ανάγκη προκειµένου να αρθεί το αδιέξοδο στις συνοµιλίες. Στην πραγµατικότητα ο Πρόεδρος της Βουλής είχε βολιδοσκοπηθεί νωρίτερα από την κυρία Ρεγγίνα Βάρτζελη , για το ενδεχόµενο να αναλάβει την πρωθυπουργία. «Ρεγγίνα, µην το επαναλάβεις αυτό!» λέγεται ότι της απάντησε. Την Τρίτη το βράδυ, όταν άρχισε να ακούγεται για πρώτη φορά και το δικό του όνοµα, βρισκόταν σε σύσκεψη µε τον κ. Ν. Αθανασάκη και τον κ. Βενιζέλο, προς αναζήτηση υποψηφίων πρωθυπουργών. Οι τρεις συµµετέχοντες στη σύσκεψη αυτή διέψευσαν κατηγορηµατικά το συγκεκριµένο σενάριο. Την Τετάρτη όµως τον κάλεσε ο κ. Παπανδρέου στο γραφείο του και του είπε ότι αποφάσισαν µε τον αρχηγό της ΝΔ να πάνε σε θεσµική λύση και ότι υπήρχε συναίνεση στο πρόσωπό του. Ο ρόλος του κ. Αθανασάκη είναι ένα από τα σκοτεινά σηµεία του παρασκηνίου που εκτυλίχθηκε την προηγούµενη εβδοµάδα. Πρόσωπα που κινούνται στο ευρύτερο περιβάλλον του κ. Παπανδρέου του χρεώνουν πολλούς από τους άστοχους χειρισµούς του, αλλά και τη δυσκολία συνεννόησης µε τον κ. Παπαδήµο. Ο ίδιος, παρ’ ότι ήταν παρών ακόµα και στις πιο απόρρητες συσκέψεις, αρνείται ότι είχε τέτοιον ρόλο. 

Το τηλεφώνηµα στη Ρεγγίνα και το παράπονο Βενιζέλου

∆ιαφωνίες για τονσχηµατισµό της νέας κυβέρνησης δεν εκδηλώθηκαν µόνο στο επιτελείο του αρχηγού της Ν∆ αλλά και στο επιτελείο του κ. Παπανδρέου. Η κυρία Ρεγγίνα Βάρτζελη, εξαρχής συντάχθηκε µε τη λύση Παπαδήµου και ξεκαθάρισε τη στάση της απέναντι στον Πρωθυπουργό, επισηµαίνοντάς του ότι έτσι όπως ήρθαντα πράγµατα ήταντο µόνο πρόσωπο που θα γινόταν αποδεκτό από τους πολίτες. Ο κ. Παπαδήµος επικοινώνησε µαζί της µόνο µία φορά, την Τρίτη το πρωί, για να µάθει τι συµβαίνει, καθώς θεωρούσε ότι η διαδικασία τον εξέθετε.Η πρώτη απευθείας επικοινωνία µε τον κ. Παπανδρέου έγινε στις 4.30 το απόγευµατης Τετάρτης, όπου του προτάθηκε το υπουργείο Εξωτερικών. Ο κ. Παπαδήµος αιφνιδιάστηκε και δεν απάντησε αµέσως, ο κ. Παπανδρέου εξέλαβε τη σιωπή ως δυσφορία και πρόσθεσε: «Θα είσαι και αντιπρόεδρος». Ο κ. Παπαδήµος ζήτησε λίγο χρόνο να το σκεφτεί, αλλά στο µεταξύ άλλαξαν τα δεδοµένα. 

Υπέρ της λύσης Παπαδήµου κινητοποιήθηκαν παρασκηνιακά δυναµικά τµήµατα της ελληνικής κοινωνίας. Λίγες ηµέρες προτού επιτευχθεί η συµφωνία για το πρόσωπο του νέου πρωθυπουργού, περίπου 300 άτοµα από τον χώρο των πανεπιστηµίων, των επιχειρήσεων και της πολιτικής ετοίµαζαν παρέµβαση διαπιστώνοντας ότι η χώρα καταρρέει και ζητώντας να ενεργοποιηθούν οι κκ. Παπαδήµος, Αλ. Παπαδόπουλος, Τ. 

Γιαννίτσης και Ι. Μπουτάρης. Οι εξελίξεις τους πρόλαβαν, αλλά όλοι αυτοί συστρατεύτηκαν γύρω από τον κ. Παπαδήµο, κινώντας τα κατάλληλα νήµατα στις κρίσιµες στιγµές. Τυχαία δεν θεωρείται ούτε η δήλωση του κ. Ιερώνυµου την περασµένη Κυριακή, ο οποίος κάλεσε τις πολιτικές δυνάµεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους και να επιτελέσουν το εθνικό τους καθήκον. Πολλοί από τους πολιτικούς φίλους του κ. Βενιζέλου στήριξαν τον πρώην αντιπρόεδρο της ΕΚΤ για τον οποίον ο αντιπρόεδρος και υπουργός Οικονοµικών δεν έκρυβε την ενόχλησή του εξαιτίας του άρθρου που δηµοσίευσε υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση έπρεπε να επιµείνει σε «κούρεµα» 21%. «Εφτασα τη διαπραγµάτευση για το PSI εκεί όπου την έφτασα µε τεράστιες δυσκολίες. Γιατί δεν στηρίζει τη συµφωνία;» έλεγε σε συνοµιλητές του. Το βράδυ της Τετάρτης πάντως τηλεφώνησε στον κ. Παπαδήµο και δόθηκαν οι απαραίτητες εξηγήσεις σε καλό κλίµα. 

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΗΜΟΨΗΦΙΣΜΑΤΟΣ

«Ο λαός απαντά σ’ εσένα και όχι στο ερώτηµα»

Η αντίστροφη µέτρηση για την κυβέρνηση του κ. Παπανδρέου ξεκίνησε µε την αναγγελία για τη διεξαγωγή δηµοψηφίσµατος. Μέσα σε πέντε ηµέρες ο πρώην πρωθυπουργός βρέθηκε αντιµέτωπος µε τις αντιδράσεις των πολιτών στις παρελάσεις της 28ης Οκτωβρίου, λίγες ώρες µετά την υπογραφή της συµφωνίας της 26ης - 27ης Οκτωβρίου, αλλά και µε την «πολύ έντονα αρνητική εµπειρία» των Καννών, όπως τη χαρακτήρισε ένας από τους συµµετέχοντες. Η σκέψη για τη διεξαγωγή δηµοψηφίσµατος συζητήθηκε για πρώτη φορά τον περασµένο Μάιο σε ένα δείπνο στο σπίτι του κ. Γ. Παπακωνσταντίνου . Προσκεκληµένοι ήταν ο κ. Γ. Παπανδρέου και οι κκ. Ι. Ραγκούσης , ∆. Ρέππας και Χ. Παµπούκης . Ηταν η εποχή που προετοιµαζόταν το Μεσοπρόθεσµο Πρόγραµµα, κυβερνητικά στελέχη αµφισβητούσαν τη νοµιµοποίηση της κυβέρνησης να λαµβάνει τόσο δεσµευτικές αποφάσεις και ήδη υπήρχαν ανησυχίες για το αν θα ψηφιστούν τα νέα µέτρα από την κυβερνητική πλειοψηφία. 

Τα πνεύµατα στο δείπνο πήραν φωτιά όταν ο κ. Παπανδρέου ζήτησε τη γνώµη του κ. Παµπούκη, ο οποίος αφού επεσήµανε τα νοµικά αγκάθια αναφέρθηκε στη ρήση του Μιτεράν για τα δηµοψηφίσµατα: «Ανεξάρτητα από το ερώτηµα που θέτεις, ο λαός απαντά σ’ εσένα και όχι στο ερώτηµα». Ο κ. Ραγκούσης αντέδρασε έντονα λέγοντας ότι το θέµα είναι πολιτικό και όχι νοµικό και τάχθηκε υπέρ της ιδέας του δηµοψηφίσµατος – πριν από δύο εβδοµάδες ήταν όµως µαχητικά εναντίον του στο Υπουργικό Συµβούλιο. Ο κ. Παπακωνσταντίνου κράτησε επιφυλάξεις για τον χρόνο διεξαγωγής του και για το ερώτηµα που θα ετίθετο στον λαό, ενώ ο κ. Ρέππας πήρε το µέρος του κ. Παµπούκη και διαφώνησε µε την πολιτική σκοπιµότητα του δηµοψηφίσµατος. 

Πέντε µήνες µετά ο κ. Παπανδρέου έλαβε την απόφαση για το δηµοψήφισµα υπό συνθήκες που δεν έχουν διευκρινιστεί επαρκώς. Την Κυριακή πριν από την ανακοίνωση του δηµοψηφίσµατος συγκλήθηκαν δύο συσκέψεις υπό την προεδρία του κ. Παπανδρέου. Στη µία συµµετείχαν οι κκ. Φ. Πετσάλνικος και Ρέππας, όπου ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθµισης εισηγήθηκε να ψηφιστεί η συµφωνία της 26ης - 27ης Οκτωβρίου µε πλειοψηφία 180 βουλευτών υπό την απειλή δηµοψηφίσµατος και όχι εκλογών. Στην άλλη σύσκεψη µε τους κκ. Ευ. Βενιζέλο, Δ. Ρέππα και Φ. Σαχινίδη δεν τέθηκε θέµα δηµοψηφίσµατος, αλλά στην κατ’ ιδίαν συνάντηση που είχαν στη συνέχεια οι κκ. Παπανδρέου και Βενιζέλος αναφέρθηκε κάτι για δηµοψήφισµα, ενώ σύµφωνα µε πληροφορίες η συζήτηση επικεντρώθηκε στην πρόταση για την ψήφο εµπιστοσύνης που θα ζητούσε την επόµενη ηµέρα ο Πρωθυπουργός. 

Το ίδιο διάστηµα ο κ. Σαµαράς δήλωνε ότι το δηµοψήφισµα είναι καταστρεπτικό για τη χώρα και εξέταζε το ενδεχόµενο να σχηµατιστεί ένα αντιπολιτευτικό µπλοκ υπέρ της αποχής µε τα κόµµατα της Αριστεράς.

«Θα καταρρεύσει το σύστηµα, εµάς θα κοιτάξουν;»

Μεγάλη ένταση επικράτησε στα γραφεία της ΝΔ σε κλειστή σύσκεψη που έγινε υπό τον κ. Σαµαρά. Η απόρριψη της πρότασης του κ. Παπανδρέου για κυβέρνηση εθνικής ενότητας, το προηγούµενο βράδυ, έριχνε βαριά σκιά στη σύσκεψη, καθώς δεν συµφωνούσαν όλοι µε τη σπουδή του προέδρου της ΝΔ. Βασικοί υποστηρικτές της αλλαγής πορείας ήταν κυρίως οι δύο αντιπρόεδροι, οι κκ. ∆. Αβραµόπουλος και Στ. ∆ήµας, αλλά και οι σύµβουλοι του κ. Σαµαρά, οι κκ. Χρ. Λαζαρίδης και ∆. Σταµάτης. 

«Δεν βλέπετε τι γίνεται στην Ιταλία; Θα καταρρεύσει το σύστηµα. Εµάς θα κοιτάξουν;» έλεγε ο κ. Λαζαρίδης. «Δεν µπορούµε να συµφωνήσουµε. Πρέπει να εµµείνουµε στη σκληρή γραµµή και να επιχειρήσουµε να αλλάξουµε το κλίµα στην Ευρώπη» ήταν η άποψη της άλλης πλευράς, όπου κυριάρχησαν οι επισηµάνσεις του δηµοσιογράφου κ. Γ. Χαρβαλιά, υπέρµαχου του «όχι». Ο κ. Σαµαράς είχε όµως αποφασίσει να είναι πιο διαλλακτικός. «Πρέπει να διατηρηθούν οι γέφυρες πάση θυσία» είπε µε έµφαση ο κ. Αβραµόπουλος, υπέρµαχος της εθνικής ενότητας, ενώ ο κ. Δήµας επι χειρηµατολογούσε, µε παραταξιακή λογική, υπέρ της σύνθεσης και της ανάγκης να υπάρξει εθνική συνεννόηση σε αυτή την κρίσιµη στιγµή. «Η πρότασή µας παραµένει στο τραπέζι» είπε ο πρόεδρος της ΝΔ.Την ίδια στιγµή, οι βουλευτές της ΝΔ που απαρτίζουν την «κίνηση των 5», έδιναν «µάχη» στο παρασκήνιο πιέζοντας να υπάρξει µια πιο ψύχραιµη προσέγγιση, ζητώντας να στηριχθεί µια µεταβατική κυβέρνηση και να µην τορπιλιστεί η προσπάθεια για συνεργασία. «Ως εδώ! Φθάνει πια! Κάτι πρέπει να γίνει...» διεµήνυσαν στην ηγεσία του κόµµατος. 

tovima.gr