Πριν από δύο χρόνια, οι περισσότεροι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι επέμεναν να πιστεύουν ότι η Ελλάδα θα τα καταφέρει. Δεν είχαν την απαραίτητη πείρα στη διαχείριση χρηματοοικονομικών κρίσεων. Ούτε καν συμβουλεύτηκαν αξιωματούχους σε άλλες χώρες του πλανήτη, οι οποίοι είχαν αντιμετωπίσει κρίσεις στις προηγούμενες δεκαετίες. Οπλισμένοι με άγνοια και υπεροψία, κατάντησαν να επαναλάβουν τα λάθη όλων των άλλων. Νόμιζαν ότι είναι έξυπνοι όταν τους ήρθε η ιδέα μιας επεκτατικής δημοσιονομικής λιτότητας. Και πίστευαν ότι μια εθελοντική συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα θα βοηθούσε.
Έχοντας αποτύχει να μάθουν από τα λάθη των άλλων, ορισμένοι από αυτούς αρχίζουν τώρα να μαθαίνουν από τα δικά τους. Σε ορισμένες βόρειες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, οι επίσημοι αρχίζουν να καταλαβαίνουν ότι το ελληνικό πρόγραμμα υπέστη την απόλυτη αποτυχία. Έχασαν την εμπιστοσύνη τους στην ελληνική πολιτική. Καθώς μπαίνουμε στον πέμπτο χρόνο της ύφεσης, και είμαστε βέβαιοι ότι το ελληνικό ΑΕΠ θα διολισθήσει περαιτέρω εξαιτίας της λιτότητας, είναι έτοιμοι να εγκαταλείψουν την Ελλάδα.
Έχουν όμως και εγγενή τάση αποφυγής του κινδύνου και κολλάνε στη διαδικασία. Νιώθουν ότι πρέπει να υποκρίνονται ότι παίρνουν στα σοβαρά το τελευταίο πρόγραμμα λιτότητας της Ελλάδας, ενώ παράλληλα δίνουν την εντύπωση ότι θα διαφυλάξουν τα συμφέροντα των δικών τους ψηφοφόρων. Τα κόμματα της ελληνικής κυβέρνησης συνασπισμού έχουν φτάσει σε μια συμφωνία που θα έπρεπε, τουλάχιστον τυπικώς να ικανοποιεί τις απαιτήσεις των Ευρωπαίων υπουργών Οικονομικών. Το ελληνικό κοινοβούλιο θα την εγκρίνει. Το eurogroup επίσης θα την αποδεχτεί. Ξεχωριστά, οι Έλληνες ομολογιούχοι θα φτάσουν σε συμφωνία με το PSI.
Η Bundestag μπορεί να την μπλοκάρει, καθώς η γερμανική κοινή γνώμη έχει γίνει πάρα πολύ νευρική με την προοπτική ενός μάταιου προγράμματος 130 δισ. ευρώ. Όμως η βασική προσδοκία είναι ότι το πρόγραμμα θα συμφωνηθεί. Θα έρθει μια περίοδος νηνεμίας, αλλά μετά από μερικούς μήνες θα γίνει ξεκάθαρο ότι οι περικοπές μισθών και συντάξεων στην Ελλάδα έχουν χειροτερέψει την ύφεση. Οι Ευρωπαίοι ρυθμιστές θα ανακαλύψουν επίσης ότι μέσα σε τέτοιο απελπιστικό περιβάλλον ακόμη και ο υποβαθμισμένος στόχος για τις ιδιωτικοποιήσεις δεν είναι ρεαλιστικός. Το ελληνικό ΑΕΠ βούλιαξε 6% το 2011 και συνεχίζει να διολισθαίνει με αντίστοιχο ρυθμό φέτος. Και πριν περάσει πολύς καιρός, περιμένει κι άλλος κύκλος κουρέματα.
Αυτό δεν είναι καν το χειρότερο σενάριο. Προϋποθέτει ότι η ελληνική πολιτική σκηνή θα συνεχίσει να στηρίζει το πρόγραμμα. Αλλά με τον νέο κύκλο απεργιών και διαδηλώσεων και παραιτήσεων από την κυβέρνηση που υποδέχτηκε το πρόγραμμα, ποιος μπορεί να ξέρει αν ο Αντώνης Σαμαράς, ηγέτης του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας και πιθανότερος νικητής των εκλογών του Απριλίου, θα συνεργαστεί με την τρέχουσα στρατηγική; Δεν μπορώ να φανταστώ πώς θα μπορούσε να του αποδώσει πολιτικά.
Για έναν νέο πρωθυπουργό που αναλαμβάνει πλήρη θητεία τεσσάρων ετών, θα πρέπει να είναι μεγάλος ο πειρασμός να βγάλει το σύστημα από την πρίζα και να ρίξει τις ευθύνες για το χαμό στους προκατόχους του. Θα έχει τότε τέσσερα χρόνια για να ανοικοδομήσει την χώρα από τα συντρίμμια μιας εξόδου από το ευρώ.
Πολιτικά, θα είναι πολύ πιο επικίνδυνο γι' αυτόν να επιμείνει σε ένα πρόγραμμα το οποίο ο ίδιος λέει ότι δεν αποδίδει και θα κρατήσει τη χώρα του σε ύφεση για όλη τη διάρκεια της θητείας του, και πιθανόν παραπάνω.
Αλλά για χάρη της συζήτησης, ας υποθέσουμε ότι ο κ. Σαμαράς θα επιμείνει στο πρόγραμμα και θα αποφευχθεί η παγίδα του χρέους. Όλα θα πάνε όπως έχουν επισήμως προγραμματιστεί. Θα λήξει τότε η ελληνική κρίση; Σε αυτήν την περίπτωση, το χρέος επί του ΑΕΠ της Ελλάδας θα πρέπει να πέσει από το 160% σήμερα στο 120% στα τέλη της δεκαετίας.
Όμως και πάλι θα είναι πολύ μεγάλο. Να θυμόμαστε ότι το 120% είναι ένα πολιτικό νούμερο που από οικονομική στοιχειοθέτηση πάσχει. Δεν είναι σύμπτωση που αυτό είναι το τρέχον ποσοστό του χρέους επί του ΑΕΠ της Ιταλίας. Αν γίνει αποδεκτό ότι το 120% δεν είναι βιώσιμο για την Ελλάδα, θα συνεπάγεται ότι το ίδιο ισχύει και για την Ιταλία.
Αλλά είναι δύο πολύ διαφορετικές οικονομίες. Στην Ελλάδα η οικονομία έχει καταρρεύσει. Για να ανοικοδομηθεί, η Ελλάδα χρειάζεται μια λειτουργική οικονομική υποδομή, μια σύγχρονη αγορά εργασίας και ένα λιγότερο «φυλετικό» πολιτικό σύστημα. Μόνο όταν γίνουν αυτά, θα αρχίσουν και πάλι οι αγορές να εμπιστεύονται την Ελλάδα. Όμως αυτή η προοπτική απέχει δεκαετίες.
Οπότε ακόμη και σε αυτή την, όχι πολύ πιθανή, περίπτωση που τα πάντα θα πάνε σύμφωνα με το σχέδιο, η βιωσιμότητα του χρέους σε καμία περίπτωση δεν διασφαλίζεται. Πιστεύω ότι ο συντελεστής του ελληνικού χρέους θα πρέπει να πέσει σε πολύ χαμηλότερο επίπεδο -κοντά στο 60% του ΑΕΠ- για να έχει μια ελπίδα να γλιτώσει η χώρα από την κρίση. Ετσι, θα σβηστεί το μεγαλύτερο από το χρέος προς τους ξένους, μέσα στο οποίο και εκείνο του επίσημου τομέα.
Κάποιοι λένε ότι θα είναι καλύτερα να πιεστεί η Ελλάδα να βγει από την ευρωζώνη αμέσως και να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια για να σωθεί η Πορτογαλία. Διαφωνώ. Προσωπικώς πιστεύω ότι θα ήταν καλύτερα να αναγνωρίσουμε την απελπιστική κατάσταση και των δύο κρατών, να τις αφήσουμε να χρεοκοπήσουν εντός της νομισματικής ένωσης, και εν συνεχεία να χρησιμοποιήσουμε ένα, αισθητά αυξημένο, ταμείο διασώσεων για τις βοηθήσουμε να ανοικοδομηθούν και παράλληλα να οχυρώσουμε τις υπόλοιπες χώρες.
Θα είναι μια πολύ ακριβή υπόθεση. Όμως το να αγνοείται η πραγματικότητα για δυο χρόνια ακόμη, θα είναι καταστροφικό.
newsit.gr
