Τα πρωτεία στην πρακτική αυτή κατέχει η Αφρική, όπου υπολογίζεται ότι 101 εκατομμύρια κορίτσια άνω των 10 ετών έχουν «κοπεί». Σχετική έκθεση της Unicef αναφέρει, εξάλλου, ότι οι χώρες της Αφρικής με τα μεγαλύτερα ποσοστά ακρωτηριασμού των γυναικών είναι η Σομαλία (98%), η Γουινέα (96%), το Τζιμπουτί (93%) και η Αίγυπτος (91%).
Στη μάχη της ενημέρωσης της παγκόσμιας κοινής γνώμης σχετικά με την πρακτική της κλειτοριδεκτομής, το ελληνικό τμήμα της «ActionAid» επιστρατεύει τη δύναμη του κινηματογραφικού φακού και παρουσιάζει ντοκιμαντέρ με τίτλο «Excision», σε συνεργασία με την εταιρεία παραγωγής «Indigo View Productions».
Το ντοκιμαντέρ, που φέρει την υπογραφή της σκηνοθέτριας Βίκυς Βελλοπούλου και γυρίστηκε τον περασμένο Ιανουάριο, εστιάζει στην πρακτική της κλειτοριδεκτομής σε μια πολύ φτωχή και απομακρυσμένη περιοχή της Κένυας.
Στόχος του είναι να ερευνήσει τις επιπτώσεις της κλειτοριδεκτομής στις τοπικές κοινωνίες της Κένυας και να καταγράψει την αλλαγή που συμβαίνει στο θέμα αυτό.
«Πρόκειται για ένα θέμα που όταν αρχίσαμε να το συζητάμε με την ActionAid μου φάνηκε συγκλονιστικό και σκέφτηκα ότι πρέπει να ειπωθεί. Στην Κένυα του 2013, κορίτσια ηλικίας από 6 έως 15 ετών υφίσταται ακρωτηριασμό των εξωτερικών γεννητικών οργάνων», εξηγεί στο ΑΠΕ - ΜΠΕ η σκηνοθέτρια, Βίκυ Βελλοπούλου.
Στην Κένυα το ποσοστό της κλειτοριδεκτομής, σε ολόκληρη τη χώρα, είναι περίπου 27%, αλλά σε ορισμένες περιοχές είναι σχεδόν καθολική. Οι μισές από τις 42 φυλές της Κένυας κάνουν κλειτοριδεκτομή, παρόλο που από το 2011 έχει τεθεί σε ισχύ νόμος που απαγορεύει τον ακρωτηριασμό των γυναικείων γεννητικών οργάνων.
Μία από τις φυλές της Κένυας που συνεχίζει να εφαρμόζει τη συγκεκριμένη πρακτική είναι και η φυλή των Ποκότ, που υποβάλλει τα κορίτσια σε κλειτοριδεκτομή, προκειμένου να «καθαρίσουν» και να ετοιμαστούν για γάμο, και μάλιστα σε συνθήκες υγιεινής ανύπαρκτες.
«Το στοίχημά μας όταν ταξιδέψαμε στην Κένυα ήταν να αφήσουμε τις δυτικές πεποιθήσεις μας στο αεροπλάνο και να μπούμε στην κοινότητά τους χωρίς κριτική διάθεση για να κατανοήσουμε τα έθιμά τους, όσο ακραία και αν είναι», επισημαίνει η κ. Βελλοπούλου.
Οι Ποκότ ζουν κυρίως στα δυτικά της Κένυας και λιγότεροι στην Ουγκάντα. Ο πληθυσμός τους υπολογίζεται σε 700.000. Ζουν σε μια από τις πιο φτωχές περιοχές του κόσμου. Η γη τους είναι άνυδρη και οι περισσότεροι είναι κτηνοτρόφοι. Η γυναίκα έχει υποδεέστερη θέση στην κοινότητά τους. Ο ρόλος της είναι να μεγαλώνει παιδιά, να φροντίζει τα ζώα και να είναι πιστή στον άντρα της.
Η πρακτική του ακρωτηριασμού στους Ποκότ χάνεται στα βάθη του χρόνου, δεν συνδέεται όμως με θρησκευτικές πεποιθήσεις, αλλά με πολιτιστικά έθιμά τους. Τα κορίτσια πρέπει να φανούν γενναία, να μην κλάψουν, να μη φωνάξουν, την ώρα που η γυναίκα που εκτελεί και χρέη μαίας στην κοινότητα, τα κόβει με το ίδιο ακονισμένο δόρυ το ένα μετά το άλλο.
«Η κλειτοριδεκτομή είναι σημείο αναφοράς στη ζωή μιας γυναίκας. Από τη στιγμή που θα συμβεί, όλα παίρνουν το δρόμο προς τον “ενήλικο βίο”. Θα αφήσει το σχολείο, θα παντρευτεί, θα υπηρετήσει και εξυπηρετήσει τον άντρα της στις ανάγκες του», παρατηρεί η σκηνοθέτρια του ντοκιμαντέρ.
Συχνά τα ίδια τα κορίτσια ζητούν να τα ακρωτηριάσουν γιατί έτσι πρέπει. Αλλιώς δεν θα γίνουν ποτέ μέλη της κοινωνίας τους, δεν θα παντρευτούν, δεν θα κάνουν παιδιά, δεν θα είναι «αγνά» και «καθαρά», ώστε να μπορούν να παίρνουν μέρος στις τελετές των Ποκότ.
«Φοβήθηκα να πω όχι», εξομολογείται ένα από τα κορίτσια στο ντοκιμαντέρ. «Με χτύπησαν και μου είπαν να ακολουθήσω το δρόμο», θυμάται κάποιο άλλο.
Επίσης, ο ακρωτηριασμός περιβάλλεται από μύθους που ενισχύουν τη θέση του στην κοινωνία.
Ορισμένοι από αυτούς είναι ότι ο άνδρας που θα παντρευτεί μη ακρωτηριασμένη γυναίκα, πιθανότατα θα πεθάνει, ότι οι παραδοσιακές μαμές ρισκάρουν να χάσουν την όρασή τους, όταν βοηθούν μια μη ακρωτηριασμένη γυναίκα να γεννήσει, ότι μια μη ακρωτηριασμένη γυναίκα δεν μπορεί να παντρευτεί γιατί δεν μπορεί να συλλάβει.
Σε έρευνα της «ActionAid» στην περιοχή, φαίνεται ότι τα μισά κορίτσια από όσα έχουν υποστεί τον ακρωτηριασμό, έχουν επιπλοκές είτε κατά τη διάρκεια του ακρωτηριασμού είτε μετά.
Ο φακός του ντοκιμαντέρ εστιάζει κυρίως στις ιστορίες της Τσεμόγιο και της Τσεπόν, που έχουν υποστεί την πρακτική. Για την Τσεμόγιο οι επιπτώσεις του ακρωτηριασμού ήταν τραγικές: μόνιμη ακράτεια και δύο μωρά νεκρά κατά τη γέννα. Μάλιστα, στόχος της ομάδας που δούλεψε για το ντοκιμαντέρ είναι να διοργανώσει στο μέλλον σειρά δράσεων προκειμένου να συγκεντρωθούν χρήματα για να εγχειριστεί η Τσεμόγιο και να αποκατασταθεί εν μέρει η υγεία της.
Η Τσεπόν συνειδητοποίησε εκ των υστέρων ότι η τομή δεν σημαίνει μόνο πόνο και κίνδυνο για την υγεία της, αλλά και τέλος στο σχολείο και υποχρεωτικό γάμο με κάποιον που δεν ξέρει. Οι δύο αυτές γυναίκες είναι από τις πρώτες της κοινότητάς τους που συνειδητοποίησαν ότι ο ακρωτηριασμός δεν είναι υποχρεωτικός, αλλά υπάρχει επιλογή.
Η «ActionAid» κάνει συστηματική δουλειά για την εξάλειψη του εθίμου. Έχει δημιουργήσει προγράμματα στα σχολεία για την εκπαίδευση των παιδιών (κοριτσιών και αγοριών) μεταφέροντας το μήνυμα στη νέα γενιά. Αντίστοιχα, γίνονται εργαστήρια γονέων και συζητούν για τον ακρωτηριασμό, κυρίως όταν πλησιάζει η εποχή της τελετής.
Επίσης, έχει δημιουργήσει ξενώνα για κορίτσια που είτε δεν θέλουν να ακρωτηριαστούν, είτε δεν θέλουν να παντρευτούν πριν τελειώσουν το σχολείο. Συνεργάζεται με τις αρχές, ώστε από τη μια να φυλάσσεται ο χώρος και από την άλλη να τηρείται ο νόμος.
Το ντοκιμαντέρ «Excision» θα κάνει πρεμιέρα την Τετάρτη 13 Μαρτίου, στις 8 μ.μ., στην αίθουσα 1 του κινηματογράφου «Odeon Όπερα», στην Αθήνα. Όλα τα έσοδα θα διατεθούν για τη στήριξη της «Action Aid». Μετά την προβολή θα ακολουθήσει συζήτηση με τη σκηνοθέτρια.
Στη συνέχεια το ντοκιμαντέρ θα ταξιδέψει σε όλο τον κόσμο μεταφέροντας το μήνυμα ενάντια στην κλειτοριδεκτομή.
protothema.gr
