Συστηματικός φωτογράφος με την «εμμονή μανιακού» όπως έχει πει γι' αυτόν ο φίλος του (και κουμπάρος του) Οδυσσέας Ελύτης, απαθανάτισε την ανθρώπινη στιγμή και τη γυναικεία ακμή.
Αντικείμενα του φωτογραφικού πάθους του νεαρά κορίτσια, πρώτα απ' όλα, οι φίλοι του και οι γυναίκες της ζωής του. Σκηνές από την καθημερινότητα της Ανδρου που αποκαλύπτουν όλη την ποίηση του εφήμερου και της ζωής, σκηνές από τα ταξίδια του, σκηνές από το παρόν όπως το βίωνε στο κάθε του βήμα και βλέμμα.
Η ποιήτρια και γυναίκα του, Μάτση Χατζηλαζάρου, στο γαμήλιο ταξίδι τους και κατά τη διάρκεια της βραχύβιας ζωής τους, ο Καραγάτσης, η Μαρίνα η κόρη του, ο Ελύτης?
Το ενδιαφέρον του για τη φωτογραφία είχε ήδη εκδηλωθεί από το 1918. Υπάρχουν δείγματα πολλών φωτογραφιών από το 1920, από το οικογενειακό αγρόκτημα στο Μπογιάτι, καθώς και από μια προεκλογική εκστρατεία του πατέρα του στην Ανδρο.
Φωτογράφιζε δηλαδή ήδη πριν από τον Πόλεμο, με μια Super Ikonta, αλλά ασχολήθηκε πιο συστηματικά με τη φωτογραφία μετά το 1951, όταν αναγκάστηκε να διακόψει το επάγγελμα του ψυχαναλυτή και πήγε στο Παρίσι. Αφενός επειδή είχε περισσότερο χρόνο αλλά και αφετέρου επειδή η φωτογραφία λειτουργούσε γι' αυτόν θεραπευτικά, όπως υποστηρίζει ο Γιάννης Σταθάτος που επιμελήθηκε το λεύκωμα με φωτογραφίες του «Φωτοφράκτης» που εκδόθηκε από τις εκδόσεις «Αγρα» το 2001. Το ίδιο υποστηρίζει και ο γιος του ποιητή, Λεωνίδας Εμπειρίκος.
Ο Ανδρέας Εμπειρίκος όχι μόνο φωτογράφιζε συστηματικά, αλλά αυτοφωτογραφιζόταν. «Τις φωτογραφίες έργο των χειρών του - τις έφερε εις πέρας με τη δεξιοτεχνία και την επιμονή μανιακoύ», επανερχόμαστε σ' αυτό που είχε πει κατ' επανάληψη ο Οδυσσέας Ελύτης. Μαζί με τον αγαπημένο φίλο του Νάνο Βαλαωρίτη, κατά τη δεκαετία του 1960 φωτογραφίζονται μέσα από έναν καθρέφτη στο σπίτι του Βαλαωρίτη.
Οι παιδίσκες, επίσης, δεν σταμάτησαν ποτέ να απασχολούν τη φωτογραφική ποιητική ματιά του, αποτελώντας μέρος του υπερρεαλιστικού του οράματος. Τις φωτογραφίζει όταν παίζουν και όταν περπατούν, όταν φλερτάρουν με τον φακό, όταν γελούν και όταν απορούν, διασώζοντας κατ' αυτόν τον τρόπο το φευγαλέο της ανθρώπινης νεότητας και εκείνη εκεί τη ματιά που δεν γίνεται παρά να ανήκει μόνο στους χαμένους παραδείσους.
Η έκθεση
Σαράντα πέντε από αυτές τις μυθικές πια φωτογραφίες Εμπειρίκου παρουσιάστηκαν στο «The Box», στις 15 Μαΐου, στην έκθεση «Ο φακός του ποιητή - Φωτογραφίες από το Αρχείο του Ανδρέα Εμπειρίκου».
Η ίδια έκθεση παρουσιάζεται στο Γαύριο, στην Ανδρο, από 1 έως 15 Αυγούστου, με σκοπό να μεταφερθεί κατόπιν και στα γύρω νησιά.
Η επιλογή έγινε με καθαρά καλλιτεχνικά κριτήρια και τα θέματα είναι ανθρωποκεντρικά. Πρόσωπα και σκηνές δρόμου που θυμίζουν σύγχρονους Αμερικανούς φωτογράφους.
Ο φωτογραφικός φακός του Ανδρέα Εμπειρίκου έχει φωτογραφίσει ανθρώπους από όλες τις κοινωνικές τάξεις, αλλά και από όλες τις ηλικίες. Γέροντες και γερόντισσες, άνδρες του κάματου, γυναίκες με παιδιά, παιδίσκες που παίζουν στα σοκάκια της Ανδρου, νεάνιδες που στρίβουν και χάνονται μες στα καλντερίμια, διασώζοντας με αυτόν τον τρόπο τη νεότερη ιστορία του νησιού και μιαν Ανδρο που πια δεν υπάρχει. Το μεγάλο ζητούμενο, ο άνθρωπος πάντα και παντού, η ανθρώπινη στιγμή μέσα στον χρόνο.
1960 - Η πρώτη έκθεση
Από τις «Μικρές χαρτοπαίκτριες» μέχρι τον «Κοιμισμένο αλήτη»
Ο ίδιος ο ποιητής στις 22 Ιανουαρίου του 1960 είχε διοργανώσει έκθεση 210 ασπρόμαυρων φωτογραφιών του στην αίθουσα «Ιλισός» στην Αθήνα. Ολες οι φωτογραφίες είχαν τίτλο, τόπο λήψης, αύξοντα αριθμό και τιμή πώλησης, με πολλές να έχουν τη χαρακτηριστική ένδειξη «δεν πωλείται».
Από τις 210 οι 115 είχαν τραβηχτεί στην Ελλάδα και οι υπόλοιπες στο εξωτερικό. Ενδεικτικοί τίτλοι για να κατανοήσουμε το περιεχόμενο:
Τα θέματά του
Κοριτσάκι με όστρακο, Κοριτσάκι με γάτα, Κοριτσάκι με σκιά, Μικρές χαρτοπαίκτριες, Κορίτσι σε παράθυρο, Δεσποινίς Ξ.Κ., Δεσποινίς Ν.Μ., Δεσποινίς Μ.Ρ., Κορίτσι με μπάλα, Αντριάνα και Ευδοκία, Λιλή, Μαρία, Αντριάνα και Μαριάνθη, Επερχόμενη θύελλα, Κάμπος στη Σαντορίνη, Καφενείον, Χέρια με σκιές, Σπίτι και γάτα. Δωμάτιο με μπαλόνι, Φωτογραφική μηχανή, Λευκός τοίχος, Τσιγγάνες, Στάμνα και πουλί, Δάσος, Σκωτική λίμνη, Λαϊκή συνοικία στον Τάμεση, Κούκλα σε παλαιοπωλείο, Ομπρέλες, Ιταλίδες στο Πόρτο Φίνο, Λουόμενη και τέντες, Παιδιά στην αμμουδιά, Κοιμισμένος αλήτης, Ξαπλωμένη, Ταυρομάχοι εξασκούμενοι, Αφιξις...
«Μια φωτογραφία ζει, έχει ολόκληρη δική της δράση, συνυφασμένη με τη ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο, ή ένα γάντι», όπως έχει γράψει ο ποιητής και φωτογράφος Ανδρέας Εμπειρίκος.
ethnos.gr
